اشکان رهگذر یکی از فیلمسازان سرشناس در زمینه ساخت فیلمهای سینمایی انیمیشن است که اخیرا فیلم سینمایی «آخرین داستان» ساخته این کارگردان توانسته در سطح جهانی به موفقیتهایی دست یابد و از جمله معدود فیلمهای سینمایی انیمیشن ایران است که توانسته روی پرده سینما اکران شود.
فیلم نامه «آخرین داستان» که خط به خط نوشته میشد، همان موقع ایده طراحی بازی ای با حال و هوای این فیلم نامه هم شکل گرفت. فیلمنامه نوشته شد و سال 97 انیمیشن سینمایی آخرین داستان که اقتباس یا برداشتی آزاد از شاهنامه است، متولد شد. انیمیشنی که در جشنوارههای داخلی و بینالمللی خوش درخشید، جایزه گرفت و نامش در میدان رقابت اسکار 2020 سر زبانها افتاد. موفقیتهای آخرین داستان که تکرار و تکمیل میشد، اشکان رهگذر کارگردان و نویسندهاش سراغ ساخت بازیای رفت که از همان ابتدا ایده ساختش را در ذهن داشت. او با تیمش در«استودیو هورخش» به شخصیت «جمشید» آخرین داستان هویتی تازه داد تا این بارگیمرهای نوجوان را شریک دنیای مبارزه بازیای کند که قهرمانانش برای دفاع از روشنایی، در مقابل تاریکیها میایستند.
اهدای ۲ هزار بسته به کودکان مناطق کمبرخوردار سیستان و بلوچستان
دو هزار بسته از محصولات انیمیشن آخرین داستان در اختیار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قرار گرفته است تا در مناطق کمبرخوردار استان سیستان و بلوچستان به کودکان و نوجوانان اهدا شود.
به گزارش روابط عمومی استودیو هورخش، مراسم رونمایی از محصولات جانبی انیمیشن سینمایی «آخرین داستان» با حضور اشکان رهگذر، نویسنده و کارگردان، آرمان رهگذر، مجری طرح، علیرضا تابش، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی، حسین ربانی غریبی، معاونت تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و نوجوانان، امیر سحرخیز، رئیس هیأت مدیره صنف انیمیشن، حامد جعفری، تهیهکننده انیمیشن، علی رستگار و جمعی از اصحاب رسانه برگزار شد.
مراسم رونمایی از دومین جلد رمان گرافیکی «ارشیا» با حضور » با حضور اشکان رهگذر، نویسنده و کارگردان، امید ابراهیم، استاد دانشگاه و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد و رسول رضاییجو، طراح و تصویرگر روز دوشنبه 13 آبان در عمارت روشنان برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی استودیو هورخش، دومین جلد رمان گرافیکی «ارشیا» از سری رمانهای مصور انیمیشن سینمایی «آخرین داستان» با حضور اشکان رهگذر، نویسنده و کارگردان، امید ابراهیم، استاد دانشگاه و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد و رسول رضاییجو، طراح و تصویرگر در عصر روز دوشنبه 13 آبان در گالری عمارت روشنان واقع در اندرزگو برگزار شد.
این مراسم با صحبتهای اشکان رهگذر، کارگردان انیمیشن سینمایی «آخرین داستان» و نویسنده مجموعه رمانهای گرافیکی «جمشید» و «ارشیا» آغاز شد. رهگذر با تشکر از تیم استودیو هورخش در پدیدآوردن این رمانهای گرافیکی گفت: ارشیا شخصیتی است که در طی نگارش فیلمنامه انیمیشن سینمایی «آخرین داستان» شکل گرفت. این شخصیت در شاهنامه وجود ندارد ولی برای تبدیل قصه ضحاک، فریدون و کاوه آهنگر به فیلمنامه نیاز به شخصیت مکملی داشتیم که منجر به شکلگیری شخصیت «ارشیا» شد.
او ادامه داد: روایت قصه زندگی ارشیا در رمانهای گرافیکی «ارشیا» هم بهانهای شد تا داستان زندگی تهمورث پدر جمشید را روایت کنیم. در واقع ارشیا نقطه ایست که این داستانها را بهم متصل میکند.
رهگذر با اشاره به انتقادهایی که از تغییر شاهنامه در این آثار میشود گفت: بسیاری از ما میپرسند چرا اسطورهها را تغییر دادید و به اصل متن وفادار نماندید؟! واقعیت این است که اسطورههای ما در ادبیات متبلور میشوند، شاهنامه از طریق شعر مطرح میشود و این مدیا قابل بازگویی به همین شکل در سینما نیست. البته که خود فردوسی هم هنگام نگارش شاهنامه مجبور شده است دخل و تصرفی در قصهها داشته باشد تا در قالب شعر بیان شوند.
نویسنده رمان گرافیکی «ارشیا» تاکید کرد: اگر ما بخواهیم برای نوجوانان و جوانان امروزی که بازیهای روز دنیا را بازی میکنند و فیلمها و انیمیشنهای روز دنیا را تماشا میکنند، شاهنامه را عین به عین نقل کنیم آنقدر جذاب و خواندنی نخواهد بود. بنابراین مجبور هستیم این اساطیر را با نیاز امروز به روز کنیم تا بتوانیم با مخاطبان ارتباط برقرار کنیم.
رهگذر با خوانش بخشی از دیباچه نوین شاهنامه، اثری از بهرام بیضایی گفت: بخشهایی از این فیلمنامه که استاد بیضایی درباره مرگ فردوسی نوشته است، شبیه وضعیت امروز جامعه ماست. این فیلمنامه درباره افرادی است که بر سر مزار فردوسی ایستادهاند و اجازه تشییع پیکر او را نمیدهند.
او ادامه داد: انیمیشن سینمایی «آخرین داستان» و دو مجموعه رمان گرافیکی «جمشید» و «ارشیا» ادای دین من به این اثر بزرگ فردوسی است و دومین جلد از رمان گرافیکی «ارشیا» آخرین حضور من در پروژه «آخرین داستان» است. حتی اگر بخواهم بازهم درباره شاهنامه کاری انجام دهم در بستر دیگری خواهد بود. البته کارهای دیگری در بستر «آخرین داستان» در استودیو هورخش در حال تولید است که من نویسنده آن نیستم.
رهگذر با دعوت از امید ابراهیم، استاد دانشگاه و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد توضیح داد: استاد ابراهیم، در دوره کارشناسی ارشد استاد من بودند و جرقه انتشار کمیک و رمانهای گرافیکی در استودیو هورخش از کلاسی که با ایشان داشتم زده شد. استاد بسیار مرا تشویق میکردند و خودشان از علاقهمندان پیگیر رمانهای گرافیکی و کمیک هستند.
ابراهیم با اشاره به تقسیمبندیهای هنر در اوایل قرن نوزدهم گفت: در آن زمان هنر به پنج دسته؛ معماری، مجسمهسازی، نقاشی، موسیقی و شعر تقسیم میشد، اما در طی سالها با توجه به تغییر زیباشناسی هنر معاصر این دستهبندی تغییراتی کرد. هنرهای نمایشی، سینما و هنرهای بصری هم به این دستهبندی اضافه شدند و در ادامه «داستان مصور» به عنوان هنر نهم به عنوان آخرین رشته هنری به این تقسیمبندیها اضافه شد.
او تاکید کرد: وارد شدن کمیک به هنر کار آسانی نبود. چون به عنوان نوعی از ادبیات سبکسرانه شناخته میشد. ولی منتشر شدن کمیک موفقی همچون «تن تن» که به بیش از 50 زبان ترجمه شده و انتشار مانگا و زیر شاخههای آن در ژاپن، شرایطی فراهم کرد که کمیک وارد رشته هنر شود و حتی امروز در دانشگاهها تدریس شود.
ابراهیم درباره رویکرد ایرانیان نسبت به کمیک گفت: ایرانیان عاشق روایت هستند، شاهنامه یکی از کتابهایی است که این موضوع را نشان میدهد. ولی در رابطه با کمیک، در دوران زندیه مدلی از کارت پستال درست میشد که معلم مکتبخانه آن را به همراه متنی به بچهها میداد. تولید این کارت پستالها در اواسط قاجار متوقف شد. ولی بعد از آن هنری پدیدار شد که بیشتر به روایت تصویری شبیه بود؛ هنر قهوهخانه که داستانها را از روی پرده میخواندند.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: از سال 1372 که عضو هیات علمی دانشگاه آزاد هنر هستم، سعی کردم توجه به کمیک را در ذهن دانشجویان بازسازی کنم. چون به نظر میرسد تصویرگر ایرانی علاقه به روایت تک صفحهای دارد.
او ادامه داد: چه پیش از انقلاب، چه بعد از انقلاب ما اثر جدی در زمینه کمیک نداشتیم. هنوز هم ناشران کمیک را گونهای سبکسرانه میبینند. طراحان بیشتر به سمت کارتون و طنز میروند. بنابراین کاری که امروز استودیو هورخش انجام میدهد، یکی از آرزوهای جوانی خودم بود که امیدوارم ادامه پیدا کند.
رمان گرافیکی «ارشیا» که برگرفته از شخصیت ارشیا، وزیر دربار جمشید شاه است قصه دوران نوجوانی این شخصیت را روایت میکند. شخصیتی که پرویز پرستویی صداپیشگی آن را در انیمیشن «آخرین داستان» بر عهده دارد. این انیمیشن که تاکنون موفق به دریافت یازده عنوان جایزه ملی و بینالمللی شده است بهتازگی در فهرست جایزه آکادمی اسکار قرارگرفته است.
مجموعه رمان گرافیکی «ارشیا» توسط استودیو هورخش که پیشازاین مجموعه رمانهای مصور «جمشید» را در چهار جلد منتشر کرده به چاپ رسیده است. این رمان با ویراستاری زهرا نجفی، حضور کیان کهرم بهعنوان مشاور باستانشناسی، طراحی جلد، استوری برد، طراحی و رنگ رسول رضاییجو، طراحی گرافیکی ملیحه بیدکی فلیان، مدیریت تولید علی قربانی و مدیران اجرایی آرمان رهگذر، نفیسه مقدمپور و تارا صدیقی صورت پذیرفته است.
رمان مصور «ارشیا» در دو جلد طراحیشده که نخستین جلد آن در اسفندماه سال گذشته رونمایی شد.
«آخرین داستان» به کارگردانی اشکان رهگذر از موفقترین تولیدات انیمیشنی سینمای ایران است که با روایتی از نبرد آفریدون و ضحاک، ۱۱ جایزه معتبر داخلی و جهانی را از آن خود کرده است.
به گزارش خبرنگار مهر، انیمیشن سینمایی «آخرین داستان» به نویسندگی و کارگردانی اشکان رهگذر از جمله انیمیشنهای سینمایی است که توانسته با بهرهگیری از داستان «ضحاک» یکی از داستانهای اساطیری شاهنامه فردوسی موفقیتهای بسیاری کسب کند. در خلاصه داستان این انیمیشن آمده است: «در دورانی که سایه «اهریمن» بر سرزمینها سیطره یافته، «جمشید کی» با سپاهی متشکل از متحدانش و با تکیه بر فرّ خود در مقابل سپاهیان اهریمن صف آرایی میکند، به خواست «یزدان» جمشید بر اهریمنیان ظفر مییابد. جمشید بر تخت تکیه زده و مغرور از ظفر، خود را دارای فراست ایزدی میداند. وی متحدان را برای اشغال سرزمینهای دیگر و شکار اهریمن فرا میخواند اما یزدان از وی روی برگردانده و فرّ و فراست جمشید را از وی میستاند. جمشید تنها، گرفتار طمع و جنونی سیری ناپذیر میشود. وی دخترش «شهرزاد» را تنها میگذارد و به شورای وزراء وصیت میکند تا در زمان غیابش «مرداس» متحد و والی سرزمینهای جنوبی بر تختش تکیه زند. جمشید فردای همان روز با سپاهی از غیورترین سربازانش برای شکار اهریمن عازم سرزمینهای شمالی میشود و دیگر هیچگاه بازنمیگردد. مرداس مردهاست و به دستور شورا تنها فرزند و جانشینش «ضحاک» به نیابت از پدر بر تخت جمشید تکیه میزند، اما صد افسوس که وجود ضحاک، آبستن پارهای از تاریکیست. تاریکی وجود ضحاک بر شهر سیطره مییابد و «جمکرد» در تاریکی و ترس غوطه ور میشود. اما دگر بار چرخش ایام به گردش درمی آید و با رفتن جمشید کودکی در دل مردمان سرزمین «جمکرد» و در آغوش کشاورز زادهای متولد میشود که نامش را «آفریدون» میگذارند.» پرویز پرستویی، لیلا حاتمی، حسن پورشیرازی، اشکان خطیبی، بیتا فرهی، حامد بهداد، شقایق فراهانی، ملیکا شریفینیا، زهیر یاری، باران کوثری، بانیپال شومون و فرخ نعمتی از جمله هنرمندانی هستند که در این پروژه به عنوان صداپیشه حضور داشتهاند. انیمیشن سینمایی «آخرین داستان» تاکنون موفق به دریافت ۱۱ جایزه از جشنوارههای بینالمللی داخلی و خارجی شده است، ولی این انیمیشن سینمایی که نخستین اثر استودیو هورخش است در جشنوارههای متعددی حضور داشته که حتی پذیرفته شدن در آن جشنوارهها با شرایط متعددی اتفاق میافتد. دریافت آخرین جایزه این فیلم؛ جایزه بهترین انیمیشن سینمایی از جشنواره بینالمللی فیلمهای کودکان «سن دیگو» فرصت خوبی است تا نگاهی به حضور «آخرین داستان» در این جشنوارهها داشته باشیم. ۲ جشنواره بینالمللی «انسی» فرانسه و «سیتچز» اسپانیا از مهمترین جشنوارههایی هستند که انیمیشن سینمایی «آخرین داستان» در آن حضور داشته است. جشنواره بینالمللی «انسی»، مهمترین جشنواره انیمیشن است که تاکنون هیچکدام از انیمیشنهای سینمایی ایرانی در این جشنواره پذیرفته نشده بود. انیمیشن سینمایی «آخرین داستان» سال گذشته برای اولین بار در بخش غیررقابتی این جشنواره پذیرفته شد و به نمایش درآمد. جشنواره فیلم «سیتچز» هم از جشنوارههای درجه یک سینمایی است که بخشهای متعددی دارد، «آخرین داستان» در پنجاه و یکمین دوره این جشنواره در بخش ویژه انیمیشن در رقابت با انیمیشن «میرای» به کارگردانی مامورو هوسودا از کارگردانان ژاپنی کاندید دریافت جایزه بهترین انیمیشن شد. این جشنواره در اکتبر (مهرماه) سال ۹۷ در اسپانیا برگزار شد.
رهگذر: اسطورههای ایرانی را در جریان صنعت سرگرمی فراموش نکنیم
مراسم رونمایی از نخستین جلد رمان گرافیکی «ارشیا» با حضور اشکان رهگذر نویسنده و رسول رضایی جو، طراح و جمعی از علاقهمندان عصر روز چهارشنبه 8 اسفندماه در باغ کتاب برگزار شد. رهگذر با اشاره به لزوم قهرمان سازی وطنی برای کودکان و نوجوانان گفت: ما در حوزه استفاده از اساطیر ایرانی در صنعت سرگرمی بسیار عقب هستیم و به نظر میرسد توجه به این موضوع را فراموش کردیم.
به گزارش روابط عمومی استودیو هورخش، مراسم رونمایی از نخستین جلد رمان گرافیکی «ارشیا» از سری رمانهای گرافیکی انیمیشن سینمایی «آخرین داستان» به نویسندگی و کارگردانی اشکان رهگذر و تولیدشده در استودیو هورخش با حضور اشکان رهگذر، نویسنده، رسول رضایی جو، طراح، زهرا نجفی، ویراستار، طراح گرافیک، ملیحه بیدکی فلیان، علی قربانی مدیر تولید، نفیسه مقدمپور مدیر اجرایی و جمعی از علاقهمندان عصر روز چهارشنبه 8 اسفندماه ساعت 17 در کتابفروشی بزرگسال باغ کتاب رونمایی شد.
در ابتدای این مراسم تیزری از سری جدید رمانهای گرافیکی «ارشیا» پخش شد. سپس سورنا علیزاده از نقالان کودک به اجرای بخشی از شاهنامه پرداخت.
اشکان رهگذر، مؤسس استودیو هورخش که نویسندگی «ارشیا» را بر عهده دارد درباره چگونگی به وجود آمدن این شخصیت گفت: «ارشیا» شخصیتی است که در انیمیشن سینمایی «آخرین داستان» شکل گرفت. انیمیشنی که در آخرین حضورش در جشنوارهها موفق به کسب سیمرغ بهترین انیمیشن شد. این شخصیت از گفتمانی که بین همکاران در هنگام نگارش فیلمنامه به وجود آمده بود، شکل گرفت. چون ما نیاز به حضور شخصیت خاکستری داشتیم که بتواند زمینههای دراماتیکی قصه را ایجاد کند و در بخشی از فیلمنامه منطق آن را به وجود آورد.
او تأکید کرد: شخصیت ارشیا آرامآرام شکل گرفت و گسترش پیدا کرد. بخشهایی از زندگی این شخصیت در فیلم و فیلمنامه بود که مجبور شدیم آن را خارج کنیم و همین دستمایه ایده این کتاب شد. درواقع ارشیا از این اندیشه به وجود آمد که ما نیازمند اساطیر نوین در صنعت سرگرمی هستیم.
رهگذر با اشاره به اینکه شاهنامه منبع اصلی اقتباسهای سینمایی و نوشتاری آثار هورخش بودهاند توضیح داد: ما از شاهنامه برای خلق آثارمان استفاده کردیم اما این داستانها باید برای مدیومهای مختلف جذاب میشد. متأسفانه ما در حوزه استفاده از اساطیر در صنعت سرگرمی بسیار عقب هستیم. بیشتر کارهایی که انجامشده، نمود عین بهعین شخصیتهایی مانند رستم در آثارمان است. درحالیکه کشورهایی که نه عقبه تاریخی و نه اسطورههای ما را دارند، مانند آمریکا بهسرعت ساختار اسطوره را تئوریزه کردهاند و با استفاده از آن اساطیر جدید را به وجود آوردهاند.
نویسنده «ارشیا» ادامه داد: جوزف کمبل، نویسندهای است که روی این موضوع بسیار کارکرده و یافتههای خودش را در اختیار شخصیتهایی مانند جورج لوکاس و استن لی قرار داده است تا اسطورهها را بشناسند و قهرمانان جدید بر اساس آن خلق کنند.
او بابیان اینکه شخصیت «ارشیا» در شاهنامه وجود خارجی ندارد گفت: این مقدمه را گفتم تا منطق به وجود آمدن شخصیتی را توضیح دهم که به شاهنامه تکیه دارد اما وجود خارجی ندارد. حتی در رمان گرافیکی «ارشیا» دیوی به نام «ساوول» وجود دارد که یکی از دیوهای کماله در مزدایسیم است و درباره این دیو در کتاب مقدس وندیداد توضیحات مختصری داده شده است. هرچند که هیچکدام از واکنشهای این دیو در کتاب «ارشیا» در وندیداد نیست.
رهگذر با تأکید بر لزوم توجه نوجوانان و جوانان به شاهنامه عنوان کرد: اما همین اقتباسها کمک میکند تا زمینهای برای علاقهمندی و آشنایی نوجوانان و جوانان با گذشته خودشان فراهم شود. شاید که در آینده و در سنین بالاتر آنها را واکاوی کنند.
او با اشاره به اینکه رمان گرافیکی «ارشیا» پنجمین رمان گرافیکی استودیو هورخش است گفت: نیاز به اسطوره و قهرمان، از نیاز بالاتری نشاءت میگیرد. نوجوانان و جوانان ما به الگوهایی در جامعه نیاز دارند. شما نمیتوانید یک نوجوان یا خردسال را از الگو قرار دادن مرد عنکبوتی منصرف کنید، اگر قهرمان سازی وطنی انجام ندهید. در آن صورت بچههای شما با همان الگوها بزرگ میشوند و این موضوع تأثیرگذار است.
رهگذر ادامه داد: مثلاً فکر میکنم همه بچههای دهه شصت ایران کمی افسردگی در خودشان دارند. چون با انیمیشنهای اروپای شرقی که «تاریک/دارک» بودند بزرگ شدند. حتی انیمیشنهای آن موقع که از مکتب انیمه در ایران پخش میشد هم این نگاه را در خودش داشت. بنابراین این نیاز وجود دارد تا بچههای امروز بتوانند آینده بهتری داشته باشند و با استانداردهای خودشان زندگی کنند. ما ناگزیر هستیم تا با همین قدمهای کوچک، کمکم شخصیتهای اسطورهای و فرهنگی خودمان را به خانه نوجوانان بیاوریم. امیدوارم این مسیر ادامه پیدا کند.
بعد از سخنرانی اشکان رهگذر، جشن امضای رمان گرافیکی «ارشیا» برگزار شد.
رمان مصور «ارشیا» که برگرفته از شخصیت ارشیا، وزیر دربار جمشید شاه است قصه دوران نوجوانی این شخصیت را روایت میکند. شخصیتی که پرویز پرستویی صداپیشگی آن را در انیمیشن «آخرین داستان» بر عهده دارد. این انیمیشن بهتازگی در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر موفق به دریافت سیمرغ بلورین انیمیشن شده است.
ابوالفضل خطیبی: دست هنرمندان را برای برداشت آزاد از شاهنامه باز بگذاریم
مراسم رونمایی از رمان گرافیکی «جمشید غروب2» در حالی برگزار شد که خطیبی، شاهنامه پژوه برجسته عنوان کرد که باید دست هنرمندان را برای برداشت آزاد از شاهنامه باز گذاشت تا آنها بتوانند خلاقیتهای خودشان را هم به اثر اضافه کنند. او قصه سرگذشت کهنترین شاهنامه ایرانی را روایت کرد و از اینکه سینماگران ایرانی توجهی به شاهنامه ندارند، انتقاد کرد.
به گزارش روابط عمومی استودیو هورخش، مراسم رونمایی از دومین جلد رمان گرافیکی «جمشید غروب» با حضور اشکان رهگذر، نویسنده، ابوالفضل خطیبی، عضو هیئتعلمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و شاهنامه پژوه، فرید سپهر، تصویرگر، طاهره بهرامی، نقال و جمعی از علاقهمندان در عصر چهارشنبه 2 آبان ماه در بوکلند پالادیوم برگزار شد.
ابوالفضل خطیبی با ابراز خوشحالی از حضور در جمع هنرمندان و علاقهمندان به شاهنامه گفت: من بخشهایی از رمانهای گرافیکی «جمشید» را خواندهام و فکر میکنم شاید کارهای تحقیقاتی و آکادمیکی که امثال ما در زمینه شاهنامه انجام میدهند، خوانندگان محدودی داشته باشد. چون مباحث بسیار خشک و پژوهشی هستند.
او ادامه داد: اما هنرمندانی همچون کسانی که در انتشار رمانهای گرافیکی «جمشید» دستی داشتند با نسلهای متعددی سروکار دارند و از این نظر، کار آنها مهمتر از ماست. به همین دلیل از آقای رهگذر و همکارانش سپاسگزاری میکنم، چراکه بهخوبی میدانم در این وانفسا کسانی که کارهای مربوط به کتاب و مطبوعات انجام میدهند چه زجری را بهخصوص در مورد مسائل مالی تحمل میکنند. چون کتابخوانی متأسفانه در مملکت ما به پایینترین سطح رسیده و کسانی که وارد این راه میشوند، خطر میکنند.
توصیه کتاب زندگینامه تحلیلی فردوسی به علاقهمندان شاهنامه
عضو هیئتعلمی فرهنگستان ادب و زبان فارسی با توصیه کتاب زندگینامه تحلیلی فردوسی به قلم علیرضا شاپور شهبازی به علاقهمندان فردوسی گفت: شهبازی از شاهنامه شناسان و ایرانشناسان بزرگ ایرانی بود که در خارج از کشور هم بسیار برجسته بود و در بین مورخان شناختهشده بود. کتاب زندگینامه تحلیلی فردوسی را او به زبان انگلیسی نوشت و در آمریکا چاپ شد که در ایران هم نشر هرمس آن را منتشر کرده است. من همیشه به علاقهمندان شاهنامه و فردوسی خواندن این کتاب را توصیه میکنم.
شاهنامه را قرآن عجم خواندند
خطیبی ادامه داد: من همیشه به کسانی که قدم درراه شاهنامه برمیدارند، میگویم این خاک دامنگیر است. شاهنامه دامن کسی را که بگیرد، رها نمیکند. این خاک دامن من را حدود 30 سال پیش گرفت و روزی نیست که بابیتی از شاهنامه شروع نکنم و شبی نیست که با تأمل در مورد بیتی از شاهنامه به پایان نرسانم. این کتاب آنقدر ارزشمند است که ضیاءالدین ابن اثیر آن را قرآن عجم خوانده است. بگذارید امروز که این شاهنامه ما را دوباره گرد هم آورده است و میخواهیم کتابی با موضوع شاهنامه رونمایی کنیم، چند نکته در مورد شاهنامه بگویم.
رسالت هنر زدودن غبار عادتهاست
او درباره جایگاه هنری شاهنامه گفت: اولین رسالت هنر این است که غبار عادتها را از ذهنها پاک کند و انسان را از روزمرگی نجات دهد. مکاتب مختلف هنری را هم نگاه کنید، ادعای همین موضوع را دارند. شعر هم از این منظر مستثنا نیست. در شعر، شاعر جهان امروزی را به هم میریزد، جهان دیگری میسازد.
این پژوهشگر تأکید کرد: پنج شاعر برجسته ادبیات فارسی ما؛ نظامی، حافظ، سعدی، فردوسی و مولوی هم در شعرهایشان جهان دیگری ساختند. من معتقد هستم آن چیزی که باعث ماندگاری همه شاهکارهای بزرگ ادبی جهان شده فرم و زبان آنهاست نه محتوا. برخلاف چیزی که بسیاری در مورد شاهنامه تصور میکنند. بعد از حافظ بسیاری غزل گفتند، اما آیا به حافظ رسیدند؟! بعد از فردوسی برخی شاهنامه سرودند، آیا کسی تا شاهنامه مانده به سراغ آنها میرود؟!
بیان موسیقیایی و تصویری شاهنامه را جاودان کرد
او تأکید کرد: مگر قصههایی که در شاهنامه آمده درجاهای دیگر نبود؟! پس شاهنامه بیشتر از آنکه به خاطر قصههایش ماندگار شده باشد، به خاطر زبان فاخر و نابی است که به لحاظ موسیقی و تصویری آن را متفاوت میکند. به خاطر همین بیان تصویری است که از گذشتههای دور توجه بسیاری از نقاشان به این کتاب جلب شده و زیباترین مینیاتورها درباره آن کشیده شده است. برگهای شاهنامه ایلخانی یا دموت را در خارج از کشور میلیونها دلار میخرند.
از شاهان قاجار حریص تا عتیقهفروش فرانسوی طماع
خطیبی درباره شاهنامه ایلخانی یا دموت گفت: این شاهنامه که بسیار زیبا نگارگری شده، داستان غمباری دارد. شاهنامه ایلخانی در زمان آخرین حکمران ایلخانی در اوایل قرن هشتم هجری تهیه شد. این شاهنامه که کهنترین شاهنامهای است که شناساییشده تا زمان محمدعلی شاه در ایران بوده است. اما شاهان قاجار که برای مسائل مالی همهچیز را به خارجیها میفروختند، این شاهنامه را به شخص طماعی به نام دموت میفروشند.
او در ادامه توضیح داد: دموت میخواست آن را به کتابخانه ملی فرانسه بفروشد؛ اما آنقدر گران بود که این کتابخانه از پسخرید آن برنمیآمد. درنتیجه دموت در اقدام تأسفباری تمام برگهای نقاشی این شاهنامه را جدا کرد و متنهایش را دور ریخت. هرکدام از این برگهای نقاشی میلیونها دلار ارزش دارد که امروز تنها یک برگ از این شاهنامه در موزه رضا عباسی در ایران موجود است. ما تاکنون توانستهایم تصویر 100برگ از آن را تهیه کنیم.
خطیبی تأکید کرد: شاید صفحات دیگری از این کتاب در گالریها یا مجموعههای شخصی وجود داشته باشد. نمیدانیم. اما شما با جستوجو در اینترنت میتوانید تصاویر زیبا و حیرتانگیز آن را ببینید که چطور در هفتصد، هشتصد سال پیش تصویرسازی ایرانیان به اینجا رسیده است.
او درباره سرنوشت دموت گفت: روزی دموت با دوستش برای شکار به شکارگاه میروند؛ اما دوستش اشتباهی تفنگ را در سر دموت خالی میکند. همان موقع بود که گفته شد این اتفاق مجازات همان کاری بود که دموت با شاهنامه کرد. او در طمع مسائل مالی این کتاب ارزشمند را قطعهقطعه کرد.
دست هنرمندان را برای برداشت آزاد از شاهنامه باز بگذاریم
خطیبی درباره هنرمندانی که روی شاهنامه کار میکنند عنوان کرد: برخی تصور میکنند یک هنرمند، نقاش یا فیلمساز که روی شاهنامه کار میکند باید اثرش را موبهمو عین متن شاهنامه روایت کند. پس در این صورت خلاقیت هنرمند چه میشود؟ خلاقیت هنرمند هم مهم است. باید قصه شاهنامه از فیلتر ذهن هنرمند بگذرد. متأسفم که شاهنامه دوستان تصور میکنند، اگر داستانی یا نقاشی باکمی فاصله از شاهنامه نقل شود، خوب نیست. دست هنرمندان را باید باز بگذاریم. تنها نکته این است که حتماً تأکید شود؛ با برداشتی آزاد از شاهنامه کارکردهاند تا این برداشتهای آزاد موجب پیش آمدن اشتباهات نشود.
او ادامه داد: چراکه درگذشته چنین اتفاقهایی افتاده؛ مثلاً امروز شما فکر میکنید تیری که رستم به سمت اسفندیار نشانه گرفت، دوشاخه بود. این تصویر در ذهن تصویرگر بوده؛ درحالیکه در شاهنامه اینطور نیست. یا اینکه دیو سفیدی که رستم با آن میجنگد، در شاهنامه همچون قیر سیاه است و فقط نام او دیو سفید است؛ اما نگارگر تصور کرده این دیو را باید سفید بکشد.
سینماگران به شاهنامه توجه نمیکنند
این شاهنامه پژوه درباره آثاری که به شاهنامه پرداختهاند گفت: تئاتر، نقاشی و نگارگری در زمینه شاهنامه بسیار خوب عمل کردهاند. اما دلخوری اصلی از سینماست که در زمینه شاهنامه هیچ کاری انجام نمیدهند. میلیاردها بودجه در دست دارند، ولی کاری نمیکنند. شاهنامه اینهمه قصههای جذاب و زیبا دارد که میتواند دستمایه فیلمبرداری شود. آن فیلمهایی هم که تاکنون مثل چهل سرباز ساختهاند به لعنت خداوند هم نمیارزد. هیچ جایگاه هنری ندارند. میدانم که انیمیشن سینمایی این گروه آماده کردهاند؛ امیدوارم که ببینیم و استفاده کنیم. و امیدوارم اهالی سینما بیشتر از این به شاهنامه توجه کنند.
همواره میترسیدم قداست شاهنامه را زیر سؤال ببرم
اشکان رهگذر نویسنده و سرپرست تصویرگران مجموعه رمانهای گرافیکی «جمشید» گفت: خوشحالم که امروز این صحبتها را شنیدم. چون همواره میترسیدم قداست شاهنامه را زیر سؤال ببرم. برخوردهای بسیاری با ما شده، یادم هست وقتی میخواستیم پروانه تولید انیمیشن سینمایی «آخرین داستان» را بگیریم به خاطر همین برداشت آزاد به ما پروانه ندادند و پرسیدند، شما چطور جرئت میکنید این کار را انجام دهید؟! خوشحالم که امروز از یک شاهنامه پژوه معتبر میشنوم که مسیری که در پیش گرفتیم درست بوده است.
او ادامه داد: ما دو سال پیش اولین جلد این کتابها را منتشر کردیم و امروز جلد چهارم، آخرین جلد این مجموعه را رونمایی کردیم. فرید سپهر، تصویرگر این کتاب است که زحمات بسیاری برای آن کشیده و همینالان در حال کشیدن بخشهایی از این کتاب به شکل زنده است. این رمانهای گرافیکی، اولین نمونههای خودشان در ایران هستند که همین موضوع، شرایط را برای ما مشکلتر کرد.
رهگذر با اشاره به اینکه هیچ کمک دولتی برای انتشار این کتابها دریافت نکردهاند گفت: تمام این کتابها با هزینه از بخش خصوصی تأمینشده و ما از مرحله اخذ مجوز تا فروش پخش با سختی مواجه بودیم. از همهکسانی که در انتشار این کتابها نقشی داشتند، تشکر میکنم. امیدوارم این کتابها با فروش خودشان، فرصت ادامه مسیر را فراهم کنند.
در ادامه طاهره بهرامی، نقال بخشهایی از شاهنامه را برای حاضران نقالی کرد. فرید سپهر، تصویرگر رمانهای گرافیکی «جمشید» همزمان برخی از تصویرهای کتاب را برای علاقهمندان میکشید و درنهایت جشن امضا و رونمایی از جلد کتاب صورت گرفت.
اسامی عوامل انتشار رمان گرافیکی «جمشید غروب2» بدین شرح است؛ اشکان رهگذر(نویسنده)، فرید سپهر(طراح جلد، استوری برد و تصویرگر)، ملیحه بیدکی قلیان(گرافیست)، زهرا نجفی (ویراستار)، علی قربانی و سعید عباسی(مدیران تولید)، آرمان رهگذر و تارا صدیقی (مدیران اجرایی)، منتشرشده در نشر استودیو هورخش.
مجله بینالمللی و معتبر اسکریندیلی امروز در گزارشی اختصاصی نوشت: «هورخش، بزرگترین استودیوی مستقل انیمیشن ایران نخستین انیمیشن سینمایی خود آخرین داستان را با اولین اکران جهانی به عنوان منتخب رسمی بخش خارج از رقابت، روانهی جشنواره انسی کرده است».
اسکریندیلی با اشاره به اینکه میانگین سنی سازندگان این فیلم ۲۵ سال بوده نوشت: «تهیهکنندگان آن مفتخرند که ۶۰ درصد عوامل این فیلم زن بودهاند».
انیمیشن فارسیزبان آخرین داستان به انگلیسی و فرانسوی زیرنویس شده و نسخهی دوبلهی انگلیسی آن در حال آمادهسازی است.
این مجلهی سینمایی گزارش خود را با نقلی از مارسل ژان، کارگردان هنری جشنواره انسی به پایان رسانده است: «آخرین داستان پیشکشی غریب از ایران است؛ فیلمی از بلندهمتیهای حماسی، آکنده از صحنههای نبرد، که ما را به دنیایی اسطورهای رهنمون میکند، جایی که خیر و شر در پیکارند».
منوچهر شاهسواری مدیرعامل خانه سینما به واسطه تعدد مسئولیتهایش مدام با انتقادات بدنه صنف روبروست اما به جای تعامل با صنف و واسپاری امور به پیشکسوتان باتجربه همچنان اصرار دارد خودش همه جا حی و حاضر باشد اما این حضور دائمی در روندی کاملا بدیهی به گافهایی منتهی میشود که یکی اش در جشن فیلمنامه نویسان رخ داد.
به گزارش سینماروزان منوچهر شاهسواری در این جشن مدعی شد که علیرغم داشتن سینمای صدساله هیچ اثری درباره شاهنامه و فردوسی نداریم! فارغ از آن که سالها پیش بهرام بیضایی «دیباچه نوین شاهنامه» را نگاشته که هیچ گاه مدیران چندشغله به حمایت از این فیلمنامه برای تولید علاقه نشان ندادند اخیرا گروهی جوان هم در استودیوی هورخش ساخت انیمیشنی با نام «آخرین داستان» را که کاملا مرتبط با شاهنامه است به پایان رسانده و حتی برای حضور در جشنواره معتبر انسی پذیرفته شده اند.
اشکان رهگذر کارگردان این انیمیشن با انتقاد از گاف مدیرعامل ۱۴شغله که از حال و روز سینمای ایران خبر ندارد نوشت: جناب آقاي شاهسواري! متوجه هستم كه شما مدير عامل خانه سينما هستيد، پس طبيعتا سرتان خيلي شلوغ است كه هشت سال تلاش شبانه روزي صدها جواني كه صادقانه و متواضعانه براي ساخت «آخرين داستان» جنگيده اند را نبينيد. درك مي كنم كه آنقدر سرتان شلوغ باشد كه ندانيد كه سينماي انيميشن ايران براي اولين بار در جشنواره «انسي» حضور دارد. آن هم با فيلمي در رابطه با شاهنامه. ما حدود يك دهه تلاش كرديم و هيچ دولتمرد و دستگاهي حمايتمان نكرد كه امروز شما بتوانيد بگوييد ما فيلم در رابطه با شاهنامه داريم! پيگيري خواهم كرد و دعوتتان خواهم كرد به ديدن «آخرين داستان» شايد نظرتان عوض شد.
بد نیست بدانید انیمیشن «آخرین داستان» با برداشتی آزاد از داستان «ضحاک» شاهنامه و با حضور بازیگران مطرح سینما و تئاتر به عنوان صداپیشگی تولید شده است. نقش ضحاک ماردوش، یکی از پادشاهان افسانهای شاهنامه را حامد بهداد صداپیشگی میکند. پرویز پرستویی، بیتا فرهی، حسن پورشیرازی، باران کوثری،اشکان خطیبی، فرخ نعمتی، شقایق فراهانی، ملیکا شریفینیا، زهیریاری و بانیپال شومون از دیگر بازیگرانی هستند که صداپیشگی نقشهای اصلی انیمیشن«آخرین داستان» را بر عهده دارند.
به همت استودیو هورخش؛
کتاب «عروسکهای متحرک» رونمایی شد
جلسه رونمایی و جشن امضاء کتاب «عروسکهای متحرک» نوشته هرمز حقیقی با حضور نویسنده کتاب، مدیران استودیو هورخش و جمعی از علاقهمندان در کتابفروشی «هنوز» برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی استودیو هورخش، اشکان رهگذر موسس و یکی از مدیران ارشد استودیو هورخش در این مراسم درباره آشناییاش با هرمز حقیقی گفت: آشنایی با استاد حقیقی از مهمترین شانسهای زندگی من بوده است. برای هنرجویانی مانند من که میخواستیم کارمان در حوزهی انیمیشن را از صفر شروع کنیم، قدم اول بسیار مهم بود. کارگاه استاد حقیقی در مرکز صبا حدود هفت سال برگزار میشد و او کسی بود که هنر انیمیشن را برای ما از جعبه سیاه خارج کرد و ما را متوجه کرد که میتوانیم برای ساخت انیمیشن از ابزارهای ساده شروع کنیم و این هنر آنطور که فکر میکردیم دستنیافتنی نیست.
او علاقه استادش به تدریس را زمینهساز روی کار آمدن نسل جوان انیمیشن ایران دانست و بیان کرد: استاد در این کتاب هم اشاره میکند که فکر میکنیم فرآیند انیمیشن بسیار پیچیده و دستنیافتنی است اما میتوان با امکانات و ابزارهای موجود به خلق عروسکهای کاربردی در انیمیشن پرداخت. همانطور که در آن کارگاهها ما از تکنیک فلیپبوک شروع کردیم و بعد به پیچیدهترین دستگاههای وقت انیمیشن رسیدیم، در این کتاب میبینیم استاد چقدر ساده ما را تشویق میکند که کار را به راحتی شروع کنیم و نیاز نیست که حتماً ابزار خاصی در دسترس داشته باشیم.
کارگردان انیمیشن «آخرین داستان» با اشاره به اینکه اراده هنرمند مهمترین خصیصه برای شروع مسیر اوست گفت: استاد حقیقی در حوزههای مختلف سابقه کار طولانی در زمینه کتاب و انیمیشن کودک دارد اما فکر میکنم این نخستین کتاب تخصصی است که از این دریای بیکران دانش او منتشر شده و کسانی که میخواهند وارد این عرصه شوند باید با همین کتابها شروع کنند.
رهگذر با بیان اینکه از دوران هنرجوییاش در کلاسهای هرمز حقیقی خاطرات بسیاری دارد، توضیح داد: همیشه وقتی به آن دوران فکر میکنم، میگویم کاش دانشگاههای ما حالوهوای کارگاههای استاد حقیقی را داشتند. یادم هست استاد ما را تشویق میکردند طراحی کنیم. در آن کارگاه تابلوی طراحی وجود داشت که استاد آن را به طراحیهای دختران و پسران هنرجوی کلاسش اختصاص داده بود. استاد همیشه طراحیهای دختران را در مقایسه با پسران بهتر میدانست و این مقایسهها و ایجاد فضای رقابتی باعث شده بود ما هم انگیزه پیدا کنیم.
او چاپ و انتشار کتاب «عروسکهای متحرک» را کار کوچکی در مقابل زحمتهای استادش در حق نسلی از هنرمندان جوان دانست که خودش هم یکی از آنهاست و عنوان کرد: قرار بود کتابهای استاد حقیقی زودتر منتشر شوند. تجربه به من ثابت کرده تا خودمان دست به کار نشویم اتفاقی نمیافتد. بنابراین ما با کمک بچههای هورخش این کتاب را منتشر کردیم و البته استاد در نهایت این کتاب را به استودیو تقدیم کردند. امیدوارم انتشار «عروسکهای متحرک» شروعی برای انتشار کتابهای دیگری از تجربیات استاد باشد.
هرمز حقیقی، نویسنده کتاب «عروسکهای متحرک» با اشاره به کارگاههای دهه هشتاد مرکز صبا آغاز کرد گفت: هر وقت هنرجویان آن کارگاهها به من میرسند، میگویند آن دوره بهترین خاطرات زندگی ما را شکل داد. اشکان رهگذر بسیار خوب درباره آن دوره نکاتی را بیان کردند و امروز میبینیم که او یکی از بزرگترین استودیوهای انیمیشن ایران را هدایت میکند.
او ادامه داد: علاوه بر او، چندین هنرمند از همان کارگاهها امروز صاحب بزرگترین استودیوهای فیلمسازی در ایران و خارج از ایران هستند که هنوز با من در تماس هستند. هر چند که در نهایت آن مرکز فرهنگی هنری به «شرکت صبا» تبدیل شد و این جریان را متوقف کرد.
حقیقی با اشاره به اینکه پس از توقف کارگاههای آموزشیاش در مرکز صبا، شروع به نوشتن تجربیاتش کرده، درباره موضوع کتاب «عروسکهای متحرک» گفت: در این کتاب میآموزید که چطور میشود با استفاده از خمیر عروسکهای ثابت و یا با استفاده از اسکلت فلزی سبک عروسک متحرک درست کنید.
او با نشان دادن اولین عروسک متحرکی که از دوران تحصیلش در خارج از کشور به ایران آورده توضیح داد: آن زمان در شرکت صبا یک آهنتراش پیدا کردیم و با سیستمهای ضعیفی که در آن دوران داشتیم این عروسکها را ساختیم. درحالیکه امروز خوشبتختانه کسانی هستند که عروسکهای مفصلی بهشکل حرفهایتری میسازند. علاقهمندان میتوانند با همین کتاب بدون نیاز به حضور در کلاسهای آموزشی، عروسکسازی را شروع کنند. در کتاب تمام مواد موجود در بازار و ابزارهای لازم برای این کار را توضیح دادهام.
در پایان این مراسم، جشن امضای کتاب با حضور دستاندرکاران چاپ «عروسکهای متحرک» برگزار شد.
هرمز حقیقی که فارغالتحصیل رشته نقاشی از دانشگاه تهران است، دوره کارشناسی ارشد خود را در رشته انیمیشن در کالجی در شهر کلمبیا گذرانده است. او سابقه همکاری با استودیو والت دیزنی را نیز در کارنامه خود دارد. هرمز حقیقی از سال ۵۷ که به ایران بازگشت در شبکه یک سیما آغاز به فعالیت کرد و تا کنون بیش از ۸۰ انیمیشن کوتاه ساخته که همین فعالیتها او را به یکی از پایهگذاران انیمیشن در ایران تبدیل کرده است.